Blog
Dans van de paradigma's
12 augustus 2020
Als we het over wetenschap hebben, denken de meesten van ons aan de methodologie zoals beschreven door Newton en Descartes. Weinigen zijn zich ervan bewust dat er binnen de wetenschap verschillende richtingen en methoden zijn om de werkelijkheid te benaderen. Zo is er naast de meest gangbare, analytische benadering, waarbij we het grotere vraagstuk in kleinere, afzonderlijke kwesties ontleden om het geheel te begrijpen, ook de methodologie van de synthese. Het te onderzoeken probleem wordt benaderd in relatie tot de omgeving, om zo meer te weten te komen over de kenmerken van het probleem. Het is niet de vraag welke methodologie de beste is, de lineaire benadering of de systemische. Maar waar het om gaat is: welke onderzoeksmethode is de juiste bij de voorliggende vraagstelling. Een lineair probleem vraagt om een lineaire aanpak en omgekeerd. Complexe, dynamische vraagstukken met grote aantallen variabelen zijn niet erg geschikt om met een lineaire methode te worden benaderd. Als je een complex, dynamisch, zelforganiserend systeem zoals een ecosysteem of een menselijk lichaam wil begrijpen, is een lineaire benadering niet voldoende. Het is noodzakelijk om de werking van afzonderlijke onderdelen van zo’n systeem te begrijpen, maar om het geheel te begrijpen is een andere benadering nodig. De Dynamische Systeemtheorie van Karl Ludwig von Bertalanffy (1901-1972) is een mooi voorbeeld van de synthesemethodologie om een biologisch ecosysteem te doorgronden. Zijn theorie verschuift de focus van de objecten naar de relatie tussen de objecten en van kwantiteit naar de kwaliteit.
Een vergelijkbare benadering zien we in de endosymbiotische theorie van Nobelprijswinnaar Lynn Margulis. Zij laat zien hoe, door een symbiotische samenwerking tussen verschillende ééncellige organismen, uiteindelijk een complexe cel met organellen ontstaat. Deze systeembiologische benadering van de evolutie toont de noodzaak aan van de interactie tussen verschillende organismen om een complex, dynamisch evenwicht te bereiken. Zowel op macro- als op microniveau. De subtiele interactie van bacteriën, virussen en andere micro-organismen met ons lichaam is essentieel voor de overleving van alle betrokkenen. De grens tussen de buiten- en de binnenwereld vervaagt en de uitwisseling van informatie is essentieel voor het ecosysteem waarvan de mens deel uitmaakt. Verstoring van dit evenwicht tussen micro-organismen en ons lichaam leidt tot ziekte. Herstel van dit evenwicht is daarom essentieel voor de genezing, maar ook om ons immuunsysteem zo optimaal mogelijk te laten functioneren.
De Chinese geneeskunde is een systeemtheorie in de traditie van Lynn Margulis. Ook zij benaderen besmettelijke ziekten als het herstellen van een evenwicht, met een focus op de relatie tussen de gastheer en het micro-organisme. Ze gaan zelfs nog een stap verder. In de afgelopen millennia hebben ze de relatie tussen de Xie Qi (de ziekteverwekker) en de Zheng Qi (de vitaliteit) van de gastheer nauwkeurig onderzocht en beschreven. In de Chinese medische klassieker Shang Han Za Bin Lun, geschreven in de eerste eeuw door de medische wetenschapper Zhang Zhong Jing, vinden we een gedetailleerde beschrijving van de verschillende ontwikkelingsstadia van een infectie. Deze 6 stadia beschrijven de symptomen die optreden in de interactie tussen de ziekteverwekker en het systeem (het menselijk lichaam) dat het binnenkwam. De beschrijvingen van deze 6 stadia geven niet alleen een goed beeld van waar de infectie zich bevindt, maar geven ook inzicht in de richting waarin de ziekte zich zal ontwikkelen. Dit biedt niet alleen nieuwe perspectieven in de strijd tegen infecties, maar vooral ook nieuwe mogelijkheden voor preventief handelen.
In 2003 heeft deze systemische benadering volgens de 6 Divisies zich als heel werkzaam bewezen bij de behandeling van SARS-CoV in Azië en zou een mogelijke aanvullende benadering kunnen zijn van onze huidige SARS-CoV-19 pandemie.
En het zou interessante inzichten kunnen geven bij het begrijpen en het vinden van oplossingen bij de steeds toenemende resistentie tegen verschillende infectie veroorzakers.
