Blog
Wordt het wintertijd?
29 november 2019
Wordt het wintertijd of zal Europa kiezen voor de zomertijd? Of wordt het toch de typisch Hollandse polderoplossing van een half uurtje tijd verschuiven en precies tussen winter- en zomertijd in gaan zitten, zoals een groep Nederlandse meteorologen voorstelde? Alles is maakbaar in onze wereld. Ook onze tijd en onze relatie met dag en nacht en de seizoenen. Lente begint niet op 19, 20 of 21 maart, net zomin als dat de dag begint om 06:00 uur. De Lente begint wanneer je op een ochtend buiten komt en het gras ruikt. Wanneer een merel vanaf de hoek van de dakgoot de opkomende zon begroet met een helder klinkend lied. Als je goed oplet ervaar je de uren van de dag, de dagen van de seizoenen in en om je heen. In de verschijnselen van de natuur en de tradities van onze culturen weerspiegelt zich de tijd.
Culinair winterdagboek
Nigel Slater verwoordt dit prachtig in zijn Culinair Winterdagboek: “Terwijl het jaargetijde langzaam de winter inglijdt – je voelt de zware zoete lucht van de herfst elke nieuwe ochtend frisser en schoner worden – komen de kastanjes en zoete aardappels weer terug, ongepelde amandelen, pastinaken met hun romige vlees, dikke preien en muskaatdruiven met hun geur van suikerzoete wijn en honing.
Ritmiek van de natuur
Veel van onze rituelen, feesten en eetgewoontes verwijzen nog naar onze relatie met de ritmiek van de natuur. In Ierland en in Zweden begint de winter op 1 november. Een overblijfsel uit de tijd van voor de Christelijke kalenderinvoering. Nou ja, tegenwóórdig begint in Ierland de winter op 1 november, volgens onze zonkalender. De dag na het Keltische oudjaarsfeest Samhain. Maar aangezien de Kelten een maankalender gebruikten kon het Keltische nieuwjaar elk jaar op een andere dag vallen.
Net als in de Chinese traditie waar het nieuwe jaar begint met het begin van de lente. De eerste lentedag, het Chinese nieuwe jaar, begint altijd op de dag dat het de tweede, soms derde nieuwe maan is na de winterzonnewende. In de Chinese traditie begint de cyclus bij het Hout element, waar het Yang het krachtigst stuwt en zich een weg omhoog baant. In de Keltische traditie begint de cyclus met het diepste punt van Yin. Waar alles is teruggekeerd in zichzelf en er geen beweging meer is. Van hieruit begint de Yang weer te groeien en begint de beweging omhoog en naar buiten.
Eerst is er Yin en dit brengt Yang voort, zegt de Yi Jing. Het Keltische jaar eindigt dan ook met het feest van de overledenen. Dit is het begin van een reeks lichtfeesten die in de christelijke tijd in de zonkalender hun plek hebben gekregen. Feesten als Sint-Maarten, Sint-Nicolaas, Santa Lucia, Advent. En het feest van de winterzonnewende maakte plaats voor Kerst, om zo door te gaan naar de lente met de feesten van Driekoningen en uiteindelijk Maria Lichtmis op 2 februari. Deze 2e februari ligt altijd in de buurt van het Chinese nieuwjaar of het Keltische lente- of lichtfeest. Tot aan de tweede wereldoorlog liepen officiële contracten zoals hypotheken en dergelijke van 2 februari tot 2 februari. Verwijzend naar de oude maankalenders, die nog in onze tradities zaten ingesleten.
De mens in relatie tot de aarde, zon, maan en alle andere hemellichamen
In de oude Chinese verhalen wordt verteld over Fu Xi. Hij vormt samen met de “Goddelijke Boer” Shen Nong en de “Gele Keizer” Huang Di, de Drie Verhevenen. Deze Drie Verhevenen leerden de bevolking stapsgewijs de elementen va de Chinese beschaving. Zo leerde Fu Xi zijn volk te leven volgens het Ritme van de Wetten van de Qi. Hij deed dat door ze de Yi Jing te leren en de Ba Gua (8 Trigrammen). En de FengShui, de leer van Wind en Water. En hij leerde ze de MingShu. Wij zouden dit vertalen met astrologie, maar het is meer de beschrijving van de mens in relatie tot de aarde, zon, maan en alle andere hemellichamen.
Huang Di, de Gele Keizer, bouwt hierop voort en vertelt over de harmonie tussen mens en het universum als bron van vitaliteit en lang leven. In het eerste hoofdstuk van de Huang Di Nei Jing Su Wen (het Boek van de Gele Keizer, de Eenvoudige Vragen) vraagt Huang Di aan Qi Bo, zijn “minister van volksgezondheid”, waarom de mensen heden ten dage niet meer zo oud worden als vroeger en ook niet zo vitaal zijn. Het antwoord van Qi Bo hierop is dat de mens niet leeft volgens het Ritme van de Wetten van de Qi. De mens is niet meer in harmonie met het ritme van de natuur.
De mens in relatie tot de aarde, zon, maan en alle andere hemellichamen
Rituelen en tradities verwijzen vaak naar de verbondenheid met deze ritmes. Met de beweging van de aarde, zon, maan en sterren. Voor alle maankalender tradities geldt dat november, december en januari de wintermaanden zijn. En in alle culturen overal ter wereld, vinden we in de periode van de kortste dagen van het jaar veelal de “lichtfeesten”. De Qi beweegt naar binnen. Het is de Yin tijd. De Qi van bomen beweegt naar de stam en de wortels, de knollen van planten zijn gevuld en de takken en bladeren verdorren. In ons lichaam is de Ren Mai en de Chong Mai optimaal gevuld in deze maanden en lichaam verlangt naar Yin voedsel dat naar binnen keert en onze organen voedt en verwarmt, de poriën sluit en ons bewustzijn helpt zich naar binnen te richten. Het is de tijd van terugkijken, van contemplatie en zelfreflectie.
Onze feesten en rituelen, uit alle tijden en plaatsen van deze wereld, helpen ons daarbij. Ons voedsel dat wij traditioneel met deze feesten eten is afgestemd op de beweging van de Qi in ons en om ons. Daarom hoop ik dat u de komende weken kunt genieten van de warme thee en kruidnoten, voor de niet-vegetariërs en niet-veganisten van het heerlijke wild met walnootvulling en een goed glas wijn, van de volle smaak van pastinaak puree met paddelstoelen en hazelnoten ragout, van in brandewijn gewelde abrikozen en rozijntjes bij een lepel zelfgemaakte custardpudding.
